PBX چیست و چگونه کار می‌کند

به راستی سیستم‌های PBX چیست و امروزه چه نقشی در توسعه کسب‌و‌کارها دارند؟ امروز می‌خواهیم درباره سیستم‌های تلفنی PBX صحبت کنیم. حتماً این اسم را قبل‌تر از این‌ها شنیده‌اید اما شاید آشنایی دقیقی با آن نداشته باشید. از شما دعوت می‌کنم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با معانی و کارایی PBXها بیشتر آشنا شوید. PBX مخفف سه واژه Private Branch Exchange است. PBXها طی چند سال اخیر نقش به سزایی در ارتباطات سازمان‌های کوچک و بزرگ داشته است. می‌توان گفت مهم‌ترین وظیفه یک سیستم PBX این است که کلیه منابع تلفنی سازمان‌ها، مثل خطوط تلفن شهری را برای تعداد زیادی مصرف کننده به اشتراک می‌گذارند لذا سازمان نیازی ندارد که از تعداد زیادی خط تلفن شهری استفاده کند. در واقع با تعداد اندکی خط تلفن شهری می‌توان تمامی اتاق‌ها و میز‌های کارمندان را پوشش تلفنی داد. برای مثال فرض کنید سازمانی که ۲۰ خط تلفن شهری دارد، PBX می‌تواند این خطوط را برای ۲۰۰ پرسنل به راحتی به اشتراک گذاشته تا تمامی آن‌ها به تمامی خطوط شهری دسترسی داشته باشند.

ساختار PBX چیست؟

PBX از نرم‌افزار یا سخت‌افزار‌هایی تشکیل شده که به PSTN (خطوط تلفن شهری که از طرف مخابرات ارائه می‌شود) متصل است. در ارتباطات سازمان‌ها ایستگاه‌ها یا نقاطی وجود دارند که به آن‌ها end point می‌گویند. به عنوان مثال تلفن روی میز، دستگاه فکس یا دستگاه کارت‌خوان نمونه‌هایی از end point هستند. هدف کار PBXها پوشش تلفنی همین end point ها می‌باشد. با راه‌انداری PBX، ارتباطات سازمان‌ها بهبود یافته و در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی می‌شود. PBX کارمندان را قادر می‌سازد تا با شماره‌گیری حداکثر ۲ یا ۳ یا ۴ عدد، با دیگر همکارانشان در درون سازمان تماس گیرند. نکته حائز اهمیت آن است که کلیه تماس‌های داخل سازمانی کاملاً رایگان می‌باشد. همان‌طور که در بالا گفتیم PBX امکان تقسیم خطوط شهری را دارد. این که هر سازمان به چند خط تلفن شهری نیاز دارد به عواملی مثل طول زمان مکالمات، تجربه قبلی از میزان تعداد مکالمات، بیشترین تعداد تماس‌های هم‌زمان و این که خطوط شهری به چند خط درون سازمانی باید تقسیم شوند بستگی دارد. برای مثال یک سازمان بزرگ که تعداد زیادی مشتری و تماس گیرنده دارد بیش از یک سازمان کوچک نیاز به خط تلفن شهری دارد.

اجزاء تشکیل دهنده PBX:

1. باکس یا کابینت برای اجزا تشکیل دهنده و متعلقات داخلی
2. برد مرکزی برای برقراری ارتباط تماس‌های ورودی و خروجی
3. سخت‌افزار مورد نیاز جهت اتصال با PSTN
4. end point مثل تلفن روی میز، دستگاه فکس، دستگاه کارت خوان
5. تأمین کننده برق (Power)

تاریخچه PBX از گذشته تاکنون:

به قدیمی‌ترین سیستم PBX، سوییچ برد نیز می‌گویند. این سیستم قدیمی نیاز به فردی به عنوان اپراتور داشت. در این سیستم قدیمی هر تماس از بیرون به سازمان ابتدا به اپراتور وصل می‌شد و او تماس را به شخص یا واحد مورد نظر تماس گیرنده، ارتباط می‌داد. در واقع این کار توسط اپراتور انسانی انجام می‌شد و او بود که تماس ورودی را به بخش مربوطه ارتباط می‌داد. همین‌طور اگر کارمندی می‌خواست تماسی به بیرون از سازمان داشته باشد، ابتدا باید به اپراتور وصل می‌شد، سپس اپراتور او را به یک خط شهری آزاد (خطی که در حال مکالمه نبود) ارتباط می‌داد. حال فرض کنید سازمانی که تعداد تماس‌های بسیار زیادی داشته است، نیاز داشت تا ده‌ها اپراتور جهت ایجاد هماهنگی تلفن‌های سازمان استخدام کند. با گذشت زمان سوییچ‌های دستی جای خود را به سوییچ‌های الکترومغناطیسی و سپس الکترونیکی دادند.

معرفی IP PBX:

جدیدترین سیستم PBX هم‌خوانی با تلفن‌های تحت شبکه دارند (به IP phone روی میز نیز وصل می‌شوند). در این سیستم end point دیگر آن به جای خطوط PSTN سنتی، SIP Trunks می‌باشد. به مجموعه تشکیل شده از PBX و تلفن تحت شبکه، IP PBX می‌گویند.

تفاوت‌های ON-PREMISE PBX و HOSTED PBX:

سیستم PBX می‌تواند درون سازمان قرار گیرد که به آن on-premise PBX می‌گویند، یا در اختیار سرویس‌دهنده (اپراتور) باشد که به آن hosted PBX می‌گویند. در سیستم hosted PBX، سرویس‌دهنده خدمات را بر بستر Cloud ارائه می‌دهد و سرویس‌گیرنده با اتصال به آن می‌تواند از امکانات ارائه شده توسط اپراتور استفاده کند. سازمان‌های بزرگ معمولاً PBX و ماژول‌های مورد نیازشان را خریداری می‌کنند درحالی که این کار برای سازمان‌های کوچک توجیه اقتصادی ندارد و آنان امکانات مورد نیازشان را از طریق سیستم Cloud دریافت کرده و تمامی مسائل مربوط به پشتیبانی نیز توسط اپراتور انجام می‌شود.

نکته: PBX hosted و PBX on-premise در کلیه قابلیت‌ها و امکانات با یکدیگر مشابه هستند.

تعریف ANALOG PBX و مقایسه آن با IP PBX:

سیستم آنالوگ پشتیبان کننده تلفن‌های معمولی (تلفن‌های قدیمی و موجود در بازار) می‌باشد. ارتباطی که از طریق کابل‌های مسی بین PBX و شبکه مخابرات برقرار می‌شود و انجام هر عملیات جدید یا تغییرات مستلزم صرف نمودن زمان بیشتری نسبت به IP PBX می‌باشد. راه‌اندازی سیستم آنالوگ ساده است اما انعطاف‌پذیری و توسعه‌پذیری آن خیر. همین‌طور ماژول‌ها و امکانات را می‌توان به سیستم آنالوگ اضافه کرد اما نمی‌توان بین آن‌ها و ارتباطات دیجیتالی مانند پیام فوری و اشتراک‌گذاری صفحات، ارتباط مناسبی ایجاد نمود. ایجاد هر گونه تغییر در سیستم آنالوگ برای تنظیمات و سازماندهی سیستم و ایجاد امکانات جدید به زمان زیادی نیاز دارد.

IP PBX نسبت به نمونه‌های آنالوگ بسیار انعطاف پذیرتر است و در این سیستم ارتباط IP PBX با تلفن‌های تحت شبکه است و به جای  استفاده از سیم‌های مسی از فیبر نوری استفاده می‌شود. برای ایجاد ارتباط بین PSTN با PBX و برقراری تماس‌های IP، سیستم‌های SIP trunk طراحی شدند که وظیفه آن برقراری مکالمات بر بستر شبکه می‌باشد و تماس‌های صوتی مستقیماً بر پایه شبکه برقرار می‌شوند.

همچنین در IP PBX صفحه‌ای برای تنظیمات پیکربندی سیستم طراحی شده که از طریق آن می‌توان تمامی تنظیمات و تغییرات را به راحتی و به شکل آنلاین انجام داد. اضافه نمودن امکانات و تغییرات جدید بدون نیاز به این که متخصصی از سمت اپراتور به محل اعزام شود به شکل آنلاین امکان‌پذیر می‌باشد. اگر PBX روی فضای ابری یا نزد سرویس‌گیرنده باشد نیز، درخواست خطوط جدید از مرکز مخابرات عمومی حداکثر طی چند ساعت امکان‌پذیر خواهد بود و این درخواست سخت و پیچیده‌ای نخواهد بود (که البته باز هم به دلیل امکانات بالای مخابرات ایران این امر در زمانی بیش از چند ساعت به طول می‌انجامد). با گسترش تماس‌ها از طریق VOIP ، PBX امکانات زیادی به خود گرفته است. این امکانات عبارتند از امکانات دیداری مثل تماس تصویری، فکس از طریق IP، پیام فوری و … که باعث ایجاد ساختاری بهتر در ارتباطات سازمان‌ها هستند.

منبع: VOIPING